มหาวิชิตราชยญฺญกถาวณฺณนา

[336] ปุพฺพจริตนฺติ อตฺตโน ปุริมชาติสมฺภูตํ โพธิสมฺภารภูตํ ปุญฺญจริยํฯ ตถา หิสฺส อนุคามิโนว นิธิสฺส ถาวโร นิธิ นิทสฺสิโตฯ อฑฺฒตา นาม วิภวสมฺปนฺนตา, สา ตํ ตํ อุปาทายุปาทาย วุจฺจตีติ อาห ‘‘โย โกจิ อตฺตโน สนฺตเกน วิภเวน อฑฺโฒ โหตี’’ติ ฯ ตถา มหทฺธนตาปีติ ตํ อุกฺกํสคตํ ทสฺเสตุํ ‘‘มหตา อปริมาณสงฺเขฺยน ธเนน สมนฺนาคโต’’ติ วุตฺตํฯ ภุญฺชิตพฺพโต ปริภุญฺชิตพฺพโต วิเสสโต กามา โภโค นามาติ อาห ‘‘ปญฺจกามคุณวเสนา’’ติฯ ปิณฺฑปิณฺฑวเสนาติ ภาชนาลงฺการาทิวิภาคํ อหุตฺวา เกวลํ ขณฺฑขณฺฑวเสนฯ

มาสกาทีติ อาทิ-สทฺเทน ถาลกาทิํ สงฺคณฺหาติฯ ภาชนาทีติ อาทิ-สทฺเทน วตฺถเสยฺยาวสถาทิํ สงฺคณฺหาติฯ สุวณฺณรชตมณิมุตฺตาเวฬุริยวชิรปวาฬานิ ‘‘สตฺตรตนานี’’ติ วทนฺติฯ สาลิวีหิอาทิ ปุพฺพณฺณํ ปุรกฺขตํสสฺสผลนฺติ กตฺวาฯ ตพฺพิปริยายโต มุคฺคมาสาทิ อปรณฺณํฯ เทวสิกํ…เป.… วเสนาติ ทิวเส ทิวเส ปริภุญฺชิตพฺพทาตพฺพวฑฺเฒตพฺพาทิวิธินา ปริวตฺตนกธนธญฺญวเสนฯ

โกฏฺฐํ วุจฺจติ ธญฺญสฺส อาฐปนฏฺฐานํ, โกฏฺฐภูตํ อคารํ โกฏฺฐาคารํ เตนาห ‘‘ธญฺเญน…เป.… คาโร จา’’ติฯ เอวํ สารคพฺภํ ‘‘โกโส’’ติ, ธญฺญสฺส อาฐปนฏฺฐานญฺจ ‘‘โกฏฺฐาคาร’’นฺติ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตโต อญฺญถา ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘อถ วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ยถา อสิโน ติกฺขภาวปริหารโต ปริจฺฉโท ‘‘โกโส’’ติ วุจฺจติ, เอวํ รญฺโญ ติกฺขภาวปริหรณตฺตา จตุรงฺคินี เสนา ‘‘โกโส’’ติ อาห ‘‘จตุพฺพิโธ โกโส หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี’’ติฯ ‘‘วตฺถโกฏฺฐาคารคฺคหเณเนว สพฺพสฺสาปิ ภณฺฑฏฺฐปนฏฺฐานสฺส คหิตตฺตา ติวิธํ โกฏฺฐาคารนฺติ วุตฺตํฯ ‘‘อิทํ เอวํ พหุ’’นฺติอาทิ ราชา ตมตฺถํ ชานนฺโตว ภณฺฑาคาริเกน กถาเปตฺวา ปริสาย นิสฺสทฺทภาวาปาทนตฺถญฺจ อาห เอวํ เม ปกติกฺโขโภ น ภวิสฺสตีติฯ

[337-8] พฺราหฺมโณ จินฺเตสิ ชนปทสฺส อนุปทฺทวตฺถญฺเจว ยญฺญสฺส จ จิรานุปวตฺตนตฺถญฺจ, เตนาห ‘‘อยํ ราชา’’ติอาทิฯ

สตฺตานํ หิตสฺส สุขสฺส จ วิทูสนโต อหิตสฺส ทุกฺขสฺส จ อาวหนโต โจรา เอว กณฺฏกา, เตหิ โจรกณฺฏเกหิฯ ยถา คามวาสีนํ ฆาตา คามฆาตา, เอวํ ปนฺถิกานํ ทุหนา วิพาธนา ปนฺถทุหนาฯ